We moeten toe naar een heel andere samenleving en een andere economie. We hebben thema’s geformuleerd – belangrijke onderwerpen waar verandering noodzakelijk is. De afgelopen 50 jaar stond de economie vooral in het teken van groei en globalisering. We zien nu dat deze economie leidt tot vervuiling en uitputting van de Aarde, tot toename van ongelijkheid, tot gebrek aan democratie en het uitbuiten en uitsluiten van mensen.
Hoe moet de transitie plaatsvinden?
We moeten aan de slag met de bestaande belangen en machten van grote bedrijven en financiële instellingen die krampachtig vasthouden aan hun positie. Er is onbegrip bij veel mensen. We begrijpen niet hoeveel problemen veroorzaakt worden door een economisch model dat draait om groei; met zo min mogelijk regels en maximaliseren van winst door een zo laag mogelijke prijs voor alles. De werkelijke kosten worden op de gemeenschap afgewenteld waardoor hele samenlevingen ontwricht raken en we een onleefbare wereld achterlaten.
Gelukkig kan het ook anders. We gaan aan de slag om de economie weer in evenwicht te brengen met mens en milieu. De urgentie is er, daar hoeven we het niet te lang over te hebben. Maar wat kun je doen, als burger, als ondernemer of (lokale) politicus en in het onderwijs? De Grote Transitie wil jou daarbij op verschillende manieren ondersteunen. De thema’s geven een beeld van wat we met de Grote Transitie tot stand kunnen brengen. De thema’s zelf zijn niet het doel, maar het middel om aan de slag te gaan. Als we allemaal gaan bijdragen, dan komt die Transitie er!
Thema’s voor een Grote Transitie
1. Ongelijkheid in inkomen en vermogen.
Ongelijkheid is slecht voor onze democratie, economie en het milieu. Nederland wordt vaak gezien en gepresenteerd als een eerlijk land met relatief kleine verschillen in inkomen en vermogen. Dat beeld is onjuist, er is alle reden om de verschillen te verkleinen. Kijk het interview met onze ambassadeur Robert Went.
2. Werk en inkomen in de 21ste eeuw.
Onderzoek de mogelijkheden van bestaanszekerheid voor iedereen. Economische groei leidt niet altijd tot meer banen. En ondanks de enorme toename van productiviteit, is het inkomen van werknemers relatief gezien weinig gegroeid. Hoe garanderen we bestaanszekerheid en schept een basisinkomen of participatie-inkomen mogelijkheden? Kijk het interview met onze ambassadeur Rutger Bregman.
3. Naar een circulaire, regionale economie.
We moeten af van een lineaire economie en afval gaan zien als grondstof. De circulaire economie heeft een brede belangstelling. Deze nieuwe economie kan zich regionaal ontwikkelen en zo komt de economie weer dichter bij de mensen. Kijk het interview met onze ambassadeur Michel Bauwens.
4. Herontwerp van het belastingstelsel.
Ons belastingstelsel heft nu het minste belasting op wat we niet willen. We moeten zuinig omgaan met schaarse hulpbronnen en stoppen met het dumpen van afval en uitstoot van schadelijke stoffen. Tegelijkertijd willen we dat mensen (zinvol) betaald werk hebben en op waardevolle wijze kunnen bijdragen aan de samenleving. Dat vraagt om een ander belastingstelsel. Kijk het interview met onze ambassadeur Klaas van Egmond.
5. Beter meten van welvaart.
Wat is van het grootste belang voor ons welzijn? Dat moeten we dan goed gaan monitoren. Velen – vooral beleidsmakers – staren zich nog blind op de groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP) als dé indicator van vooruitgang. Sinds mei 2017 zijn we eindelijk een stapje verder; de eerste ‘Monitor Brede Welvaart’ kwam uit, via een tijdelijke commissie van de Tweede Kamer. Kijk het interview met onze ambassadeur Jan Terlouw.
6. Realiseren van 100% duurzame energie in 2030.
In hoog tempo verstoken we de fossiele brandstoffen. De fossiele brandstoffen raken uitgeput en we stoten door de verbranding teveel kooldioxide uit. Dit leidt tot een levensbedreigende klimaatverandering en uitputting van waardevolle grondstoffen. Kijk het interview met onze ambassadeur Jan Rotman.
7. Armoede de wereld uit
Er stroomt veel meer geld van arme landen naar rijke landen dan andersom. Ondanks mooie ontwikkelingsprojecten, profiteren de rijke landen het meest in de globale economie. Daarom spreken we van ‘omgekeerde ontwikkelingshulp’. Nederland maakt dit mogelijk door haar plek als belastingparadijs in de wereldeconomie.
8. Een eerlijk geldstelsel
De invoering van publiek geldstelsel kan twee structurele problemen van het huidige financieel-monetair systeem − instabiliteit en overregulering – oplossen. Het meenemen van sociale en ecologische waarden in investeringsbeslissingen is essentieel voor het realiseren van een duurzame en solidaire economie.
9. Goed, democratisch bestuur.
Als slecht bestuur de oorzaak is van een crisis, dan ligt het voor de hand om een goed bestuur te verlangen als basisvoorwaarde voor succesvolle transitie. Hoe zorgen we dat bestuurders beter luisteren naar de belangen van haar burgers dan naar de belangen van internationale bedrijven?
10. Vernieuw het economieonderwijs
Onderwijs, op elk niveau, speelt een cruciale rol bij het bereiken van een duurzame toekomst. Wat wordt onderwezen vormt de geest van volgende generaties en daarmee onze samenleving. Met het oog op een duurzame toekomst pleiten wij voor een vernieuwing van het economieonderwijs. Breng de echte wereld terug in de modellen, theorieën en klaslokalen.