Al een paar weken verbaas ik me over de vijandige manier waarop Nederlandse politici en EU-functionarissen de nieuwe Italiaanse begroting bekritiseren. Ook in de meeste media is de berichtgeving vooral gericht op het citeren van de critici van deze begroting en op de onverantwoordelijkheid van de twee partijen die samen de Italiaanse regering vormen. Kern van de kritiek vormen twee soorten maatregelen: de invoering van een beperkte vorm van basisinkomen en het terugdraaien van de snelle verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Daaraan gekoppeld is dan de zorg over het feit dat de overheidsschuld in Italië onverantwoord zou toenemen.
Ik ben geen fan de populistische Vijfsterrenbeweging, maar een aantal goede punten hebben ze zeker. Een minimaal soort van basisinkomen gun ik iedereen. Sterker nog, ik vind het een steengoeie maatregel. Het idee van een burgerinkomen is minder radicaal dan het lijkt. Het is in feite een werkloosheidsuitkering die twee jaar duurt. In Nederland was de uitkering teruggebracht naar 24 maanden, maar wordt nu weer uitgebreid naar 36 maanden. De Italiaanse maatregel is niet meer dan een inhaalmanoeuvre naar een fatsoensniveau dat zou moeten gelden voor alle Europeanen.
Van de Lega Nord ben ik een uitgesproken tegenstander. Hun nationalisme en de antimigratie-opstelling deel ik niet. Maar een mindere stijging van de pensioenleeftijd, daar is toch ook de tamelijk brave FNV voor. Of de huidige stijging helemaal terug moet naar 62 jaar lijkt me vergaand, maar een pas op de plaats en eventueel een stapje terug moet bespreekbaar zijn.
Is deze houding nu weer ingegeven om onze eigen banken te ondersteunen zoals dat ook bij Griekenland het geval was? De ‘hulp’ die ze kregen ging rechtstreeks naar de Deutsche Bank en consorten. De conclusie bij Griekenland van Jeroen Dijsselbloem was achteraf dat er misschien toch wel een beetje te fors bezuinigd was. We hebben de Grieken te veel gevraagd verklaarde hij recent voor de NOS. Gaan we nu weer in de fout door Italië de les te lezen? Het is een voorspelbare reactie dat de financiële markten zich opnieuw en onmiddellijk roeren. Kredietbureau Moody’s verlaagde als bediener van de financiële markten meteen de rating. Onze goedlachse oud-minister Gerrit Zalm is lid van de board of directors van dit instituut. Ook nu weer zijn buitenlandse banken de grote belanghebbenden. Ongeveer een derde van de staatsschuld is in buitenlandse handen. De Nederlandse ING hoort daar ook bij.
Een beetje meer Europese solidariteit lijkt ons een belangrijk middel om Europa toekomstbestendig te maken, zoals de Franse President Macron ook aangaf. Dat is een betere strategie tegen populisme dan de nu vertoonde boekhoudersmentaliteit. Als de beoogde economische groei in Italië ook nog aangewend wordt voor investeringen in de energietransitie, dan neemt ook die toekomstbestendigheid toe.
John Huige, lid van het Platform Duurzame en Solidaire Economie
Dit artikel verscheen eerder in Trouw