Deze week werd de Nobelprijs in de Economie uitgereikt aan William Nordhaus, voor zijn werk rondom klimaatverandering. Dat klinkt op het eerste gezicht goed, maar voor wie beter kijkt naar Nordhaus’ werk is dit een blamage voor het Nobel-comité. Want hoewel hij veel over het thema heeft geschreven, is Nordhaus niet bepaald een klimaatheld. Hoe zit dat precies? Daarvoor moeten we even teruggaan naar een interne strijd tussen economen.
Wellicht kent u het rapport van Nicholas Stern nog, die in 2006 de Stern Review on the Economics of Climate Change publiceerde. Stern betoogde dat onmiddelijke en krachtige actie tegen CO2-uitstoot noodzakelijk was. Hij stelde ook voor om in alle nieuwe kosten-batenanalyses van overheidsinvesteringen de toekomstige schade veroorzaakt door klimaatverandering zwaar te laten meewegen.
Nordhaus ging hier tegenin, hij vond Stern overdreven bezorgd. De economie was net zo lekker aan het groeien (we schrijven in 2006). Het leek hem zonde om nu te investeren in CO2-reductie, investeringen die minder directe economische groei op zouden leveren. Waarom niet de volgende generaties die klimaatverandering laten oplossen? Die zullen immers veel rijker zijn, als wij nu de economie maar flink laten doorgroeien.
Mocht dat u als een uitzonderlijk slecht plan in de oren klinken, dan heeft u volkomen gelijk. Dit soort economisch denken, ook bekend als gradualism, negeert de aard van klimaatverandering. Het is niet een probleem dat we altijd nog wel kunnen oplossen, als we er maar genoeg geld tegenaan gooien. Het klimaatsysteem heeft bepaalde kantelpunten, waarbij onomkeerbare veranderingen optreden: vernietigde koraalriffen, afgebrande bossen, etc.
Bovendien heeft klimaatverandering een aantal zelfversterkende elementen ingebouwd. Wanneer de Siberische permafrost smelt, komen er nog veel meer broeikasgassen vrij. Wanneer de Noordpool smelt, spiegelt die niet meer het zonlicht weg, en warmt de aarde nog sneller op. Daarnaast staat het nog maar te bezien of we de ontsnapte broeikasgassen ooit nog uit de lucht krijgen. Technologie voor CO2-opslag staat nog steeds in de kinderschoenen.
In Nederland doen we het momenteel overigens niet veel beter dan Nordhaus. Het meeste beleid wordt nog steeds niet systematisch getoetst op lange-termijn effecten op klimaatverandering. Gelukkig komt daar langzaam verandering in. Het Planbureau voor de Leefomgeving werkt aan manieren om ‘natuur’ systematisch mee te nemen in kosten-baten analyses, en de roep om duurzaamheid boven economische groei te stellen klinkt steeds luider.
Nordhaus ziet dat toch anders. Zoals hij de ochtend na de Nobelprijs-uitreiking tegen zijn studenten macroeconomie op Yale zei: “Don’t let anyone distract you from the work at hand, which is economic growth.”
Joris Tieleman is econoom, oprichter van Rethinking Economics en bestuurslid van Our New Economy